ဘယ်လိုအနိုင်ယူရမယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့သိတယ်။ နိုင်အောင်လည်း လုပ်မယ်

(ယူကရိန်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒမီထရို ကူလေဘာ Dmytro Kuleba)

(CBS ရုပ်/သံက Stephen Colbert ရဲ့ The Late Show တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်း စက်တင်ဘာ ၂၂ တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်မှု။)

“မင်္ဂလာရှိတဲ့ ညချမ်းမှာ တွေ့ဆုံခွင့်ရလို့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ပူတင်က စစ်မှုမထမ်းမနေရ ဥပဒေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ရုရှားပြည်သူတွေကို ဒီမနက် မိန့်ခွန်းပြောသွားပါတယ်။ ဒီအကြောင်းမပြောခင် ယူကရိန်းပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ဓာတ်အကြောင်း မေးချင်ပါတယ်။ စစ်ပွဲအစမှာတင် ရုရှားတွေကို ကိယက်ဗ်ကနေ မောင်းထုတ်လိုက်လို့ ဟောကိန်းထုတ်နေသူတွေ အံ့အားသင့်ကုန်ကြပါတယ်။ နိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမှာ တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်ပြီး အခုနောက်ဆုံး ခါကိဗ်ဒေသကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်လို့ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်း အကြီးကျယ်ဆုံး တန်ပြန်ထိုးစစ်ပဲလို့ ပြောနေကြပြီ။ အနောက်တိုင်းမှာ သြချလောက်အောင် အထင်ကြီးလေးစားရတာ ပြောစရာစကား ရှာမရအောင်ပါပဲ။ ဒီကိစ္စမှာ ယူကရိန်းပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ဓာတ် ဘယ်လောက်ထင်ရှားသလဲ။”

ဒမီထရို – “ကျနော်တို့ ဘယ်လို အနိုင်ယူရမယ်ဆိုတာ သိသလို နိုင်ကိုနိုင်အောင်လည်း ကျနော်တို့ လုပ်မယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ ကိုယ်တိုင်အတွက်သာမက တကမ္ဘာလုံးအတွက် သက်သေထူတာပါပဲ။ (ပရိသတ် သြဘာသံများ) အခုလို သောင်းသောင်းဖြဖြ လက်ခုပ်သြဘာပေးတာ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ချီးကျူးသြဘာဟာ ကျနော့်အဖို့ မဟုတ်ပါဘူး၊ ယူကရိန်းပြည်သူတွေနဲ့ ရဲစွမ်းသတ္တိရှိတဲ့ စစ်သည်တော်တွေအတွက်ပါပဲ။ သိပ်ကိုကျေးဇူးတင်ပါတယ်။”

စတီဖင် – “အလွန့်ကို ဟုတ်ပါတယ်ခင်ဗျာ။” (ပရိသတ် မတ်တပ်ရပ် လက်ခုပ်သြဘာ)

စတီဖင် – “ဗလာဒီမျာ ပူတင်က ဒီမနက် မိန့်ခွန်းပြောသွားတာတွေထဲမှာ ယူရိန်းနိုင်ငံ အရှေ့ပိုင်းက ရုရှားသိမ်းပိုက်နယ်မြေတွေမှာ ဆန္ဒမဲကောက်ခံဖို့ စီစဥ်ထားတယ်လို့ ထဲ့ပြောသွားပါတယ်။ လက်တွေ့မှာ ဘာတွေပဲ ဖြစ်နေနေ သူကတော့ ထောက်ခံမဲတွေ ရတယ်လို့ ပြောတော့မှာပါ။ အဲဒီဒေသတွေဟာ ရုရှားပိုင်နက်ဖြစ်နေပြီဆိုပြီး ခင်ဗျားတို့က ကိုယ့်နိုင်ငံနယ်နိမိတ်ကို ပြန်သိမ်းပိုက်တာကိုပဲ ပိုင်နက်ကျူးလွန်တာပါလို့ ပြောလာမယ်ဆိုရင် ယူကရိန်းနိုင်ငံအပေါ် ဘယ်လိုသဘော သက်ရောက်မလဲ။”

ဒမီထရို – “ဒါဟာ ကျနော်တို့အတွက် ဘာအဓိပ္ပါယ်မှ မရှိပါဘူး။ သူဘာပဲပြောပြော၊ ဘာပဲလုပ်လုပ် ကျနော်တို့က ဆက်ပြီးတိုက်ပွဲဝင်သွားမှာပဲ။ ဆန္ဒခံယူပွဲပဲ လုပ်လုပ်၊ အဲဒီနယ်မြေဟာ လကမ္ဘာရဲ့ တစိတ်တပိုင်းလို့ပဲ ဆိုချင်ဆို၊ ဒါဟာ ကျနော်တို့နယ်မြေ၊ ကျနော်တို့ရဲ့ ပြည်သူတွေပဲ။ ကျနော်တို့ပိုင်နက် တလက်မချင်းကို ပြန်လည်ရယူပြီး ပြည်သူတွေကို လွတ်မြောက်စေရမယ်။
“စိတ်ဓာတ်အကြောင်း ခင်ဗျားမေးသွားတယ်နော်။ ကျနော် အထင်ကြီးလေးစားဆုံးကတော့ ကျနော်တို့ လွတ်မြောက်အောင် လုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့ နယ်မြေတွေက ပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ဓာတ်ပဲ။ သူတို့ထဲက တချို့က ကျနော်တို့ရဲ့ စစ်သားတွေကို ‘မင်းတို့ ရောက်လာပါ့မလားလို့ မျှော်လင့်ချက် ကုန်လုမတတ်ပဲ၊ ခုတော့ ရောက်လာကြပြီနော်’ လို့ ပြောကြတယ်။ ဝမ်းသာလွန်းတဲ့ မျက်ရည်တွေကို မြင်ရတယ်။ ဒီ့ထက်ကို အားရှိတဲ့ မြင်ကွင်းမျိုး ဘာမှမရှိတော့ပါဘူး။

“သိတဲ့အတိုင်းပဲ၊ ပြည်သူတချို့က သိမ်းပိုက်မှုအောက်မှာ ကျရောက်နေတုန်းမှာ ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ ပူတင်နဲ့ ရုရှားတွေက ‘ဒါဟာ ထာဝရ ရုရှားနယ်မြေပဲ၊ ဘယ်တော့မှ ထွက်မသွားဘူး၊ ငါတို့ကိုပဲ ခွင့်ပြုရမယ်၊ လက်ခံရမယ်၊ ရိုကျိုးရမယ်’ ဆိုပြီး ပြောနေတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပြည်သူတွေကတော့ လွတ်မြောက်မှာကို စောင့်စားနေတယ်။ ဒီပြည်သူတွေ ဘယ်လိုခံစားနေရမယ်ဆိုတာ စဥ်းစားလိုက်တိုင်း တကယ်ကို အများကြီးပိုပြီး အားကြိုးမာန်တက် လုပ်ဖို့ အားရှိလာတယ်။ ပူတင် ဘာထင်ထင်၊ ဘာပဲဆုံးဖြတ်ဖြတ်၊ သံတမန်ရော၊ စစ်သားရော ဘယ်သူကမဆို ဒီပြည်သူတွေကို အမြန်ဆုံးလွတ်မြောက်စေချင်တယ်။ “

စတီဖင် – “ဒီမနက်မိန့်ခွန်းမှာ ပူတင်က တိုက်ရိုက်နီးပါး ရည်ညွှန်းပြောသွားတယ်။ နျူကလီးယား လက်နက်တွေ ထုတ်သုံးမဲ့ အန္တရာယ်ဆိုတာ လေလုံးထွားတာလို့ အနောက်နိုင်ငံတွေက ထင်နေသလို မဟုတ်ဘဲ တကယ်ကို လုပ်နိုင်တယ်၊ ဖြီးနေလှန့်နေတာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောသွားပါတယ်။ ပူတင်ဖြီးဖြန်းနေတာလို့ သမ္မတ ဇလန်းစကီးက ထင်မြင်ယူဆပါသလား။”

ဒမီထရို – “တယောက်ယောက်ကများ ‘ငါ ဖြီးနေတာမဟုတ်ဘူးနော်၊ တကယ်လုပ်မှာနော်’ လို့ ပြောနေပြီဆိုရင် . . .။ ခင်ဗျား ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်စိတ်ချတယ်ဆိုရင်ဖြင့် ဘာလို့များ ဒါကိုပဲ ထပ်တလဲလဲ ပြောနေပါ့မလဲ။ သူ့ကို အလေးအနက် ဂရုစိုက်မနေစမ်းပါနဲ့။ ကျနော်ပြောနိုင်တာ နှစ်ခုရှိတယ်။ ပထမတချက်က၊ အောင်ပွဲရဖို့အတွက် ကျနော်တို့ တမျိုးသားလုံးက ဘယ်လို စိန်ခေါ်မှုမျိုးကိုမဆို ရင်ဆိုင်ဖို့ အသင့်ပဲ။

“ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့က ကိုယ့်လွတ်မြောက်ရေးအတွက်၊ ကိုယ့်အခွင့်အရေးအတွက်၊ ကိုယ့်ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းပိုင်ခွင့်အတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေတယ်ဆိုတာ နားလည်ထားလို့ပဲ။ ဘယ်လောက်ပဲ ဖွတ်ဖွတ်ညက်ညက်ကျေလောက်အောင် အခက်ခဲဆုံးဖြစ်နေပါစေ ဂုဏ်သိက္ခာအပြည့်နဲ့ လက်ခံရင်ဆိုင်သွားမယ်။

“ဒါဟာ စစ်ပွဲစတင်တဲ့ ပထမဆုံးရက်ကတည်းက ကျနော်တို့ရဲ့သမ္မတဖြစ်တဲ့ သမ္မတကြီး ဇလန်းစကီးရဲ့ တကယ့် ကိုယ်တိုင် ရပ်တည်ချက်ပဲ။ သူပြောတယ်၊ ‘ဒါ ငါတို့စတဲ့စစ်ပွဲ မဟုတ်ဘူး၊ ငါတို့အပေါ် စီးပိုးလာလို့ပဲ။ ငါတို့နဲ့တိုက်မယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ရင်တော့ စိန်ခေါ်တာကို ကိုယ်တွေ့မျက်မြင် ရင်ဆိုင်သွားမယ်။’ ကျနော်တို့ဟာ တာဝန်မဲ့ပြီး အဆံမရှိတဲ့ သင်္ကြန်အမြောက်ပဲလို့ ခင်ဗျားတို့ ထင်မသွားစေချင်ဘူး။ ကျုပ်တို့က အဲဒီလို မဟုတ်ဘူးလေ။ ကျုပ်တို့ရဲ့ ဦးတည်ချက်ပန်းတိုင်ကို ယုံကြည်ပြီးသားပဲ။ ဘာမဆို ရင်ဆိုင်ကျော်ဖြတ်သွားမှာပဲ။

“နောက်တချက် ပြောမယ်၊ ဆိုဗီယက်ယူနီယံဟာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ ကမ္ဘာပေါ်က လွတ်လပ်တဲ့ တိုင်းပြည်တွေအပေါ် နျူကလီးယားလက်နက် သုံးမယ်ဆိုပြီး ခြိမ်းခြောက်လာ ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီပြီး နှစ်ပေါင်းများစွာပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ခင်ဗျားတို့ အမေရိကန်ကပဲဖြစ်စေ၊ ကမ္ဘာ့ တနိုင်ငံကပဲဖြစ်စေ ‘ဒင်းတို့က နျူးကလီးယားလက်နက်တွေနဲ့ ခြိမ်းခြောက်နေပြီ၊ ဒါ့ကြောင့် ဒီမိုကရေစီနဲ့ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ငဲ့ကွက်ပြီး ဒင်းတို့ကို နောက်ဆုတ် လိုက်လျော အရှုံးပေး အညံ့ခံလိုက်တော့မယ်’ လို့ တခါဖူးမှ မပြောခဲ့ကြပါဘူး။

“မှန်ပါတယ်၊ စစ်အေးကာလတုန်းကတော့ အနိုင်ရဖို့ အထောက်အကူဖြစ်တဲ့ အဟန့်အတား နည်းဗျူဟာတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်လည်း ခင်ဗျားတို့နဲ့ ကျန်တိုင်းပြည်တွေကို ပြောချင်ပါတယ်၊ “မကြောက်နဲ့၊ ဆီးတားလိုက်စမ်းပါ၊ အားရှိစမ်းပါ၊ အတူလက်တွဲ အောင်ပွဲခံစို့” လို့ ပြောချင်တယ်။”

စတီဖင် – “ကျနော်တို့က မတားဆီးဘဲနဲ့ စိုးရွံ့ထိတ်လန့်ခဲ့တယ်၊” ဟုတ်လား။ စိုးရိမ်ကြောင့်ကြပြီး မျက်စိမှိတ် ပုန်းရှောင်တယ်လို့ ပြောသလား။”

ဒမီထရို – “ကျနော်တို့အားလုံးဟာ လူသားတွေပဲဖြစ်လို့ စိုးရိမ်တတ်တာ လက်ခံပါတယ်။ ဒီစစ်ပွဲကနေ ကျနော်ရလိုက်တဲ့ သင်ခန်းစာက ‘ကြောက်တတ်တာ လုံးဝ သဘာဝကျပေမဲ့ ကြောက်ပေမဲ့ မစိုးရိမ်ဖို့ပါပဲ။’ လူသားပဲလေ။ ကိုယ့်လုံခြုံမှုအတွက် ကြောက်တာပဲ၊ ငါ့ကလေးတွေ ဘာဖြစ်မလဲဆိုပြီး ကြောက်တာပဲ၊ သူတို့က ယူကရိန်းမှာပဲ ကျနော်နဲ့အတူ ရှိနေတာလေ။ ကျောင်းတက်ရတယ်၊ လေကြောင်းရန် ဥသြဆွဲတိုင်း ဗုံးခိုကျင်းထဲ ဝင်ရတယ်။ ဝိရောဓိသဘောဆောင်တယ်ဆိုပေတဲ့ တပြိုင်တည်းမှာပဲ ရန်သူကို ကျနော် မစိုးရိမ်ဘူး။ ဘာကိုပဲ ကြောက်သည်ဖြစ်စေ မလှုပ်နိုင်လောက်အောင် မစိုးရိမ်သင့်ပါဘူး။ ကိုယ့်အရင်းအချာကို ဆုံးရှုံးရတာမျိုး၊ မခံရပ်နိုင်တဲ့ ပြဿနာကို ရင်ဆိုင်ရတာမျိုးကြောင့် ကြောက်ရွံ့တာ လုံးဝ သဘာဝကျပါတယ်။

“ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ မှာ ကျနော် ယူကရိန်းကို ပြန်ရောက်တယ်၊ အမေရိကန်ကနေ ပြန်လာတာပါ။ ကျနော့်စိုးရိမ်မှုတွေကို နယ်စပ်မှာ ချန်ထားရစ်တယ်။ သန်းပေါင်းများစွာသော ယူကရိန်းပြည်သူတွေဟာလည်း စိုးရိမ်မှုတွေကို လွှင့်ပစ်လိုက်တာပဲ။ ဒါသည်ပင်လျှင် အောင်မြင်ဖို့ တခုတည်းသော နည်းလမ်းပဲ။ ခိုင်ခိုင်မြဲမြဲ ဆင်ခြင်တုံရှိပြီး စိုးရိမ်မှုကို စွန့်ပစ်ရမယ်။

“ကျနော့်ရဲ့သမ္မတက ‘ကိယက်ဗက်ကနေ ထွက်မသွားဘူး၊ ဒီမှာပဲ နေမယ်၊ တမျိုးသားလုံးနဲ့၊ စစ်သားတွေနဲ့ အတူနေမယ်’ လို့ ပြောကြားလိုက်တဲ့ တဒင်္ဂမှာပဲ ကျနော်တို့ တမျိုးသားလုံးဟာ စိုးရွံ့မှုတွေကို စွန့်ပယ်ပြီး ‘ငါတို့ တိုက်ပွဲဝင်မယ်’ လို့ ပြောလိုက်ကြတော့တာပဲ။”

စတီဖင် – “ခင်ဗျားတို့က ရုရှားစစ်တပ်ကို သူတို့နယ်စပ်ဘက် မောင်းထုတ်လိုက်ပြီ။ ဒါပေမဲ့ ခင်ဗျားတို့က လွန်ခဲ့တဲ့ ရှစ်နှစ်တာ ကာလအတွင်း စိုက်ပျိုးရေးကိုပဲ အကြီးအကျယ်လုပ်တဲ့ တိုင်းပြည်အနေနဲ့ ကြီးမားတဲ့ စစ်အင်အား မရှိဘူး၊ကျနော်တို့ဆီက စစ်အင်အား အတော်အတန်ပဲ ရတယ်ဆိုပေမဲ့ ခင်ဗျားတို့ကိုယ်တိုင်ရဲ့ ကြံ့ကြံ့ခံတဲ့ စိတ်ဓာတ်အင်အားနဲ့ပဲ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၇၀ လောက်အတွင်း ဒေါ်လာ ထရီလျံချီ အကုန်အကျခံထားတာလို့ အင်အားကြီး အနောက်နိုင်ငံတွေက သတ်မှတ်တဲ့ စစ်တပ်ကြီးကို အဲဒီလို ပြင်ဆင်မှု အဆင့်အတန်းမျိုး မရှိဘဲနဲ့ ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရတာ ဘယ်လိုခံစားရပါသလဲ။ ခင်ဗျားတို့က ခုအခြေအနေရောက်အောင် ကိုယ်တိုင် အားထုတ်ခဲ့တာပဲ။ ၂၀၁၄ နောက်ပိုင်းမှာ ခရိုင်းမီးယားဒေသကို လက်လွှဲလိုက်ရတယ်။ ခုတော့ ခင်ဗျားတို့ကိုယ်တိုင်က အမွှမ်းတင်ကြလွန်းတဲ့ ရုရှားစစ်တပ်ကြီးကို အနိုင်ယူနေပြီဆိုတော့ …”

ဒမီထရို – “ယူကရိန်းဖြစ်ရကျိုးနပ်တယ်လို့ အတော် ခံစားရပါတယ်။”

စတီဖင် – “ဒီနေရာမှာ ခုလို တွေ့ဆုံခွင့်ရတာ ကျေးဇူးတင်ပါတယ် ဝန်ကြီးခင်ဗျား။”

CBS ရုပ်/သံက Stephen Colbert ရဲ့ The Late Show တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းကို ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုတင်ပြအပ်ပါတယ်။